Wśród całego szeregu historycznych miast Równiny Lombardzkiej, na zachód od Mediolanu leżą Pavia i Vigevano. Mimo, że znajdują się na tyle blisko, że można je odwiedzić w ramach jednodniowych wycieczek z Mediolanu, zachowały wyraźnie odrębny charakter. Będąc w Mediolanie nie powinno się rezygnować zwłaszcza z Pavii, w której korzystnie jest nawet zatrzymać się i dojeżdżać codziennie do stolicy regionu. Vigevano jest miasteczkiem bardziej prowincjonalnym i dlatego nocowanie tam nie ma sensu, ale warto wybrać się tam z Pavii lub Mediolanu i spędzić pół dnia oglądając ładny, renesansowy rynek i dość zniszczony już zamek.
Pavia
W średniowieczu PAVIA była znana jako miasto stu wież. Mimo, że zachowało się z nich tylko kilka (jedna z bardziej efektownych zawaliła się niedawno, zabijając cztery osoby), średniowieczna atmosfera nadal dominuje w mieście, a sieć urokliwych wąskich uliczek i brukowanych placów usiana jest licznymi kościołami romańskimi i gotyckimi. Miasto nie żyje jednak tylko wspomnieniem przeszłości, gdyż stary uniwersytet funkcjonuje nadal bardzo aktywnie, co przyczynia się m.in. do znacznego ożywienia życia ulicznego i nocnych lokali.
Największe znaczenie miała Pavia we wczesnych wiekach średnich, gdy była stolicą królestwa Longobardów. Po jego upadku pozostawała jeszcze przez dłuższy czas ważnym ośrodkiem politycznym, gdyż kolejni cesarze rządzący północnymi Włochami przyjeżdżali do miasta na koronację tradycyjną lombardzką koroną z żelaza. Skończyło się to w wieku XIV, kiedy to Pavię przejął ród Viscontich i stała się jednym z miast satelickich Mediolanu. Dynastia Viscontich, a później Sforzów, założyła jednak uniwersytet w Pavii i zbudowała opactwo Certosa di Pavia stanowiące dziś główną atrakcję turystyczną miasta.
Przyjazd i noclegi
Między Mediolanem a Pavią kursują regularnie pociągi (czas jazdy 30 min.), ale połączenia z innymi miastami na Równinie Lombardzkiej są rzadkie, a dojazdy trwają długo. Komunikacja miejska w Pavii jest jednak dobra. Stację kolejową z głównym Corso łączą linie autobusowe # 3 i # 6, a samo centrum można z łatwością przejść pieszo. Biuro EPT znajduje się na Corso Garibaldi (VI-VIII pn.-pt. 8.30-13.30 i 15.00-18.00, sb. 9.00-12.00; IX-V pn.-pt. 8.30-12.30 i 14.30-18.00, sb. 9.00-12.00).
Hotele w Pavii są często zajęte przez uczestników targów handlowych w Mediolanie i znalezienie noclegu może okazać się trudniejsze, niż przypuszczałeś. W okresie przerw w nauce na uniwersytecie istnieje możliwość wynajęcia pokoju w domu prywatnym, ale na okres nie krótszy niż tydzień (szczegóły w EPT). Z hoteli najprzyjemniejszy jest wygodnie położony (naprzeciw katedry) Albergo Regisole, Piazza Duomo 2 (• 0382/24739). Jest tu czysto, personel miły, a pokoje dwuoosobowe kosztują 30 OOOL. Tańsze, ale raczej marne, są Splendid, Via XX Settembre 11 (*0382/24703), Roma, Via Roma 13 (*0382/29320) oraz Cannon d’Oro, Strada Nuova 7 (*0382/21093).
W mieście znajdują się dwa, otwarte od maja do września, kempingi. Do Ticino, Via Mascherpa 10 (*038220015; basen) dojeżdża autobus #4 ze stacji, a do Lido (•0382/33269), na Via Varazza, po drugiej stronie rzeki Ticino, jedzie się najpierw autobusem # 3 lub # 6 do Strada Nuova, dalej przesiada się na jadący za rzekę autobus # 1 lub # 8, wreszcie idzie się dość długi odcinek pieszo.
Miasto
W Pavii wrażenie robi bardziej miasto jako całość, niż pojedyncze zabytki i dlatego właśnie wędrówka po centrum jest tu najprzyjemniejszym sposobem spędzenia czasu. Wystarczy wejść w którąś z bocznych uliczek i na pewno natkniesz się na coś interesującego: wysoką średniowieczną wieżę, ładny romański albo gotycki kościół, czy też cichy, spokojny placyk. Zgubić się jest dosyć trudno, jeśli pamiętasz o tym, że miasto podzielone jest przez dwie główne ulice na cztery części.
Miejscem, gdzie nie jest ani cicho, ani spokojnie, jest centralny Piazza della Vittoria. Jest to prostokątny, brukowany plac, który otaczają raczej pośledniej urody budynki z barami, restauracjami i lodziarniami. Schody na dół prowadzą do dość kiepskiego podziemnego targu (8.30-12.30 i 15.30-19.30), który warto odwiedzić tylko wówczas, gdy nie ma się pieniędzy na kupno żywności gdzie indziej. W prawej części placu wznosi się średniowieczny ratusz miejski, Broletto, a obok niego widoczna jest tylna część pokaźnej, ale nieforemnej Duomo. Budowę jej rozpoczęto już w okresie wczesnego renesansu, a zakończono dopiero w latach trzydziestych naszego stulecia. Zachodnia ściana katedry jest obecnie w remoncie, gdyż zawalenie się sąsiedniej Torre Civica w marcu 1989 (zginęły wtedy 4 osoby) spowodowało tam pewne uszkodzenia.
Najpiękniejszym kościołem w mieście jest romański San Michele na Via Cavallotti, o pięć minut drogi od Duomo. Kapitele i fryzy na jego szerokiej, zbudowanej z piaskowca fasadzie, udekorowane są całą menażerią tajemniczych stworów, ryb z ogonem węża, gryfów (skrzydlatych lwów z głową orła), smoków i in., z których część przedstawiona jest w walce z ludźmi, symbolizującej zmagania dobra ze złem. W innej części centrum miasta, na początku Strada Nuova, wznosi się ukończony w roku 1132 kościół San Piętro in Ciel d’Oro, w którym warto zwrócić uwagę na wspaniały XIV-wieczny ołtarz. Pobliski Castello (IV-X 10.00-12.15 i 14.30-17.15; X-III 10.00-12.00 i 14.00-16.00; VIII, XII i I tylko 9.00-13.00) został rozpoczęty przez Galeazzo II Viscontiego w roku 1360 i rozbudowany przez Sforzów. W surowym z zewnątrz zamku mieściły się kiedyś luksusowe apartamenty, z których większość znajdowała się w skrzydle zniszczonym przez Francuzów w roku 1527. Do roku 1921 zamek służył jako koszary i mimo odnowienia zachowane sale nie wyglądają specjalnie interesująco.
Można tu zwiedzić galerię sztuki, obejmującą pewien wybór malarstwa weneckiego, muzeum archeologiczne ze zbiorem biżuterii, naczyń glinianych i szklanych oraz muzeum rzeźby, gdzie wystawione są ocalone ze zburzonych kościołów fragmenty architektoniczne, mozaiki i rzeźby. Najokazalszymi z tych ostatnich są zrekonstruruowane portale z XI i XII wieku. Najbardziej malowniczo wygląda zamek w letnie wieczory, kiedy to na dziedzińcu odbywają się koncerty oraz przedstawienia opery i baletu (szczegóły w EPT).