GÓRNA ADYGA (TYROL POŁUDNIOWY)
Oficjalnie granica Austrii przebiega przez przełęcz Brenner, ale może wydawać się, że granica rzeczywista znajduje się nieco na południe, w okolicy Bolzano, gdzie wioski mają wygląd typowo tyrolski i wszędzie mówi się po niemiecku. Pomimo ponawianych od 1946 roku obietnic autonomii, Górna Adyga (Tyrol Południowy) pozostaje nadal zwykłą prowincją Włoch, chociaż administracja prowincji otrzymuje od kolejnych rządów centralnych duże sumy, które mają być przeznaczone na poprawienie warunków życia i złagodzenie nastrojów separatystycznych wśród jej niemieckojęzycznych mieszkańców. Bezrobocie w porównaniu ze średnią krajową jest tu niskie, a dochód na głowę mieszkańca wysoki. Pomoc rządowa jednak nie przyczyniła się do poprawy stosunków niemieckiej większości z prawicowym ruchem MSI (Movimento Sociale Italianó), którego przedstawiciele uznali za antywłoskie takie reformy, jak zwiększenie liczby Niemców na wysokich stanowiskach w administracji. Ruch MSI organizuje wiece w Bolzano i w 1987 roku zdołał wybrać swojego pierwszego przedstawiciela do władz lokalnych, pewnego prawnika, który nazwał Mussoliniego „wielkim człowiekiem”. Od tej pory aktywiści tego ruchu zachęcają sympatyków neofaszyzmu do przenoszenia się do Górnej Adygi, aby liczba ich mogła się lokalnie zwiększyć.
Przeciwnikiem MSI jest SVP (Sud-Tiroler Volkspartei), który dzieli się na entuzjastów secesji oraz zwolenników korzystniejszego układu z państwem włoskim. Sympatycy frakcji bardziej radykalnej zostali oskarżeni przez prasę o udział w organizacji niedawnych serii ataków bombowych, które skłoniły prezydenta Cossigę do zmiany miejsca swojego zwykłego wakacyjnego odpoczynku.
Podróż po prowincji nie jest aż tak niebezpieczna, jak to może wynikać z powyższych uwag, a w stosunku do cudzoziemców oznaki wrogości spotyka się bardzo rzadko. Przeciwnie, atmosfera w dużych miastach jest bardzo spokojna, nie mówiąc już o wysoko położonych dolinach. Choć Bolzano otoczone jest górami, prawdziwy urok Dolomitów można odkryć udając się albo w wysokie góry na wschód stąd w kierunku Cortiny d’Ampezzo, albo w stronę pasma Ortles, położonego niedaleko od Alp Szwajcarskich i austriackich lodowców.
Bolzano (Bozen)
Główne miasto Górnej Adygi, BOLZANO, leży na skrzyżowaniu rzek Talvera (Talfer) i Isarco (Eisack), w pobliżu południowego krańca prowincji. To targowe miasto doliny Adygi, leżące na skrzyżowaniu szlaków handlowych, przechodziło różne koleje losu. W średniowieczu los Bolzano zależał od aktualnej sytuacji w walce o władzę nad prowincją między książętami Tyrolu a biskupami Trydentu. W XIV wieku miasto przeszło w ręce Habsburgów, następnie na przełomie XVIII i XIX wieku przejęli nad nim kontrolę Bawarczycy, którym stawiał opór tyrolski patriota i przywódca wojskowy Andreas Hofer. Prowadzona przez niego w 1809 roku walka o utrzymanie Tyrolu we władaniu Austrii zakończyła się tylko częściowym sukcesem, gdyż jeszcze w tym samym roku cesarz austriacki odstąpił Tyrol znajdującemu się pod władzą Napoleona Królestwu Włoch. Po upadku Napoleona Bolzano zostało zwrócone Austrii, do której należało aż do I wojny światowej. Od zakończenia wojny miasto jest częścią Włoch.
Bolzano już na podstawie wyglądu można zaliczyć do niemieckojęzycznej strefy kulturowej w Europie. Od Piazza dell’Erbe (Obst Platz), na którym odbywa się codziennie targ owocowo-warzywny, rozchodzą się ciemne uliczki Starego Miasta. Na Via dei Portici (Laubenstrasse) wykuszowe okna wiszą nad XIX-wiecznymi arkadami, w starych uliczkach mieszczą się specjalizujące się w speck, gulasch i knódel restauracje oraz sprzedające smakowite sachertorte i ciemny chleb piekarnie. Mimo popularności Bolzano jako ośrodka turystyki letniej i zimowej, tutejszy spokojny rytm życia sprawia, że miasto jest nie tylko dobrą bazą wypadową wycieczek w góry, ale także przyjemnym miejscem do odpoczynku. Nadają się do tego celu ogródki kawiarniane, a odwiedzając je trzeba koniecznie spróbować miejscowego wina. Bolzano bowiem, jako część kwitnącego od czasów rzymskich obszaru produkcji wina, znajduje się na początku Strada di Vino (Sudtiroler Weinstrasse), która biegnie dalej na południe do Trydentu i jest szczególnie dobrze znana z Chardonnay.