Cremona
Leżąca w samym środku równiny padańskiej CREMONA, to małe, ciche, słynne z wyrobu skrzypiec miasteczko. W roku 1566 Andrea Amati założył tu swój pierwszy warsztat, a jego syn Nicola oraz uczniowie Stradivari i Guameri byli jego kontynuatorami i nadali przedsięwzięciu większy rozmach. Cremona przyciąga muzyków i turystów z całego świata właśnie jako centrum produkcji skrzypiec. Dziś około stu warsztatów skrzypcowych w mieście kontynuuje tradycję rodziny Amatich, jest tu sławna na cały świat szkoła wyrobu skrzypiec, często organizuje się koncerty muzyki poważnej, a co roku, w trzecim tygodniu października, odbywa się festiwal muzyki strunowej.
Dla turystów nie zainteresowanych muzyką, Cremona nie jest zbyt atrakcyjna. Aby uniknąć pojawiającego się szybko po przyjeździe do miasta poczucia prowincjonalnej nudy, najlepiej wpaść tu tylko na kilka godzin z Mediolanu albo zatrzymać się na krótko w drodze do ciekawszych miejsc, np. Bergamo czy Mantui.
Szczegóły praktyczne: przyjazd, informacja i noclegi
Centrum Cremony położone jest w niewielkiej odległości od dworca kolejowego na Via Dante. Dwa interesujące dla turystów, położone poza miastem obiekty, kościół San Sigismondo na wschodzie i Museo della Civilta Contadina na jednym z przedmieść zachodnich, połączone są regularnymi liniami autobusowymi. Większość autobusów dalekobieżnych zatrzymuje się przy dworcu kolejowym.
Na głównym placu, naprzeciw katedry, znajduje się biuro EPT (pn.-sb. 9.00-12.30 i 15.00-19.00, nd. 9.30-12.30), które dysponuje planami miasta, broszurami i szczegółowym programem koncertów. Posiada także listę warsztatów skrzypcowych (Botteghe Liutarie) w mieście i aktualne informacje na temat dni i godzin otwarcia dla zwiedzających szkoły produkcji skrzypiec w Palazzo Raimondi.
Najtańszym hotelem w mieście jest Concordia, Via Pallavicino 4 (w pobliżu skrzyżowania z Corso Matteotti; • 037220412), gdzie pokoje dwuosobowe kosztują 23 OOOL, ale należy je zarezerwować przynajmniej na tydzień wcześniej. Rezerwacja jest konieczna także w hotelu Brescia, Via Brescia 7 (0372434615; 25 OOOL), który znajduje się tuż obok Piazza Liberta (autobus #4 lub #5 z dworca kolejowego, bądź też 10-lub 15-minutowy spacer). Nie mając rezerwacji najlepiej udać się do hotelu Touring, Via Palestro 3 (w pobliżu skrzyżowania z Corso Garibaldi; •037221390; pokoje dwuosobowe także 25 OOOL).
Wreszcie na Via Parco Po Europa położony jest kemping (V-IX; •037227137), do którego dojeżdża się autobusem # 1 z dworca (kierunek Cadorna i Viale Po).
Miasto
Zainteresowani historią skrzypiec powinni pierwsze swoje kroki skierować do ozdobionego pilastrami Palazzo Affaitati na Via Palestro, gdzie mieści się Museo Stradivariano (wt.-sb. 9.30-12.15 i 15.00-17.45, nd. 9.30-12.15; 1000L, nd. wstęp wolny). Muzeum posiada modele skrzypiec, wzory na papierze, narzędzia i diagramy akustyczne z warsztatu Stradivariusa, a na ścianach w szklanych gablotach wiszą pięknie rzeźbione skrzypce, wiole, altówki, wiolonczele i gitary. Aby zachować dobry stan, muszą być regularnie używane, i dlatego w muzeum często urządza się otwarte dla turystów próby gry (informacje u kustosza). Znajdujące się w tym samym budynku Museo Civico (wejście od rogu Via U. Dati; te same godz.) eksponuje kolekcję skrzypiec, które wykonali Andrea Amati, jego syn oraz uczniowie Guameri i Stradivari. Jest też oryginalny zbiór pamiątek po Garibaldim, w tym kosmyk włosów, fragmenty jego brody i niedopałek cygara, a do kolekcji orientalnej porcelany dołączono fragment Muru Chińskiego. Wśród nielicznych obrazów znajduje się przypisywane Caravaggiowi płótno, które przedstawia udręczonego, spoglądającego na czaszkę św. Franciszka.
Nieco na południe od muzeów położone jest średniowieczne centrum miasta, Piazza del Comune. Część zachodnią tego placu tworzą; ozdobiona wieżyczkami, zbudowana z czerwonej cegły siedziba średniowiecznej straży miejskiej Loggia dei Militia oraz otoczony arkadami Palazzo del Comune. Z drugiej strony natomiast wznosi się najwyższa, według niektórych, średniowieczna wieża we Włoszech (110 m.), romańska Torazzo (15 111-30 XI, pn.-sb. 10.30-12.00 i 15.00-18.00, nd. 10.00-12.30; 2000L), która połączona jest z Duomo renesansową loggią. Katedra zawiera w sobie różne style, co widać na ustawionej w kierunku zachodnim fasadzie, na której znajdują się elementy romańskie, gotyckie i renesansowe. Wewnątrz najsławniejsza jest zachodnia rozeta i freski z początku XVI wieku, choć te ostatnie z powodu słabego oświetlenia nie są dokładnie widoczne. Stojący na południowy zachód od placu, na Via Tibaldi, kościół San Piętro al Po, posiada bardziej efektowne i lepiej widoczne freski. Mury dosłownie pokryte są malowidłami pochodzącymi także z XVI wieku i bogatą sztukaterią. Wśród przesytu dekoracji warto zwrócić uwagę na iluzjonistyczne malowidło Antonio Campiego na sklepieniu transeptu. W sąsiednim refektarzu zachował się radosny w nastroju, przedstawiający scenę rozmnożenia chleba, fresk Bernardino Gattiego.
Gastronomia
Jak wszędzie, najtańszym daniem jest pizza. Bottega della Pizza, Corso Mazzini 65, i piekarnia na Corso Garibaldi 143 sprzedają pizzę na wynos. Usiąść przy stoliku i tanio zjeść pizzę można w popularnych Pizzeria Stagnino, Corso Garibaldi 85, i Pizzeria La Pendola na Via Pallavicino. Amatorzy własnej kuchni mogą skorzystać z targu, odbywającego się we wtorki i czwartki na ulicach miasta.
W mieście pełno jest tradycyjnych trattorii, które serwują takie miejscowe specjalności, jak podawany z mostarde (lokalny przysmak składający się z owoców pływających w słodkim sosie musztardowym ) gulasz z gotowanego mięsa bollito misto. Typowe, ale bynajmniej nie tanie, są Tratoria da Cervi, Piazza Giovanni 23 (przecznica Via Aselli) i Ristorante Centrale na Via Solferino. Tańsza, ale zawsze pełna, jest Trattoria della Pace na Piazza della Pace (za Piazza del Comune).
Okolice Cremony
Równie bogato zdobiony, jak San Piętro al Po, jest leżący na wschodnim krańcu miasta San Sigismondo (ze stacji autobus #3, z Piazza Liberta #2 lub #3). Manierystyczny wystrój wnętrza tego kościoła, zbudowanego w roku 1441 przez Francesca i Biancę Sforzów na pamiątkę ich wesela (Cremonę miała Bianca w posagu), należy do najpiękniejszych we Włoszech. Absydę udekorował freskiem Camillo Boccaccino, w trzecim zagłębieniu nawy głównej znajduje się malowidło Zielone Świątki Giulia Campi, imitujące fresk Mantegny z Camera degli Sposi w Mantui, a na ścianie frontowej namalowane jest Zwiastowanie Giulia (warto zwrócić uwagę na pozornie unoszącego się w powietrzu anioła Gabriela). W drugiej kaplicy na lewo znajduje się ponadto wykonany przez młodszego brata Giulia, Antonia, krwawiący Jan Chrzciciel.
Po przeciwnej stronie miasta (autobus # 3 ze stacji) położone jest, zupełnie inne w charakterze, Museo della Civilta Contadina (wt.-sb. 9.30-12.15 i 15.00-17.45, nd. 9.30-12.15; 1000L). To mieszczące się na skraju przemysłowej dzielnicy miasta (Via Castelleone 51) muzeum historii rolnictwa należy do najmniej czytelnych we Włoszech. Położone na starej, zniszczonej farmie, muzeum jest tak słabo opisane, że identyfikacja celów, do których używano różnych narzędzi rolniczych, jest prawie niemożliwa. Jednak wygląd samego gospodarstwa, które składa się z rzędu malutkich chatek robotników, większych domów rządcy i padrone, ogromnej stajni i małej kaplicy, zbudowanej dla uniknięcia straty czasu na dojazdy do kościoła, daje dobre pojęcie o niewolniczym niemal życiu, jakie przez całe wieki wiedli ściśle podporządkowani feudalnej hierarchii włoscy robotnicy rolni.