Brescia i okolice
BRESCIA ma złą sławę z powodu swojego przemysłu zbrojeniowego i uważanej za najbardziej monumentalną i pozbawioną poczucia smaku architekturę faszystowską. Nic dziwnego, że Brescia nieczęsto znajduje miejsce na trasach wycieczek, z których większość spieszy do Wenecji lub w kierunku jezior. Ale obiegowa opinia nie mówi całej prawdy o mieście. Jest tu też spora świątynia rzymska, liczne średniowieczne i renesansowe kamienice oraz zadziwiająca w swej prostocie romańska katedra. Eleganckie ulice miasta pełne są życia, a pozycję Brescii wśród zamożniejszych miast włoskich najlepiej widać w czasie wieczornej passegiata na Corso Palestro.
Przyjazd, komunikacja i noclegi
Znajdująca się na głównej linii kolejowej Mediolan-Werona Brescia, ma dobre połączenia z miastami zarówno Wenecji Euganejskiej (Veneto), jak i Lombardii. Pociągi lokalne kursują stąd do Lecco, Lago d’Iseo i doliny Camonica, raz dziennie jedzie też pociąg do Pizy. Reszta prowincji, w tym główne ośrodki nad jeziorem Garda i kilka dalszych miejscowości, obsługiwana jest przez autobusy bezpośrednie, odjeżdżające z dwóch dworców położonych przy stacji kolejowej (krótki odcinek autobusem lub 15 min. pieszo z centrum miasta). Bliższe informacje można uzyskać w biurze EPT, Corso Zanardelli 34 (pn.-czw. 8.30-12.30 i 15.00-18.30, pt. 8.30-12.30 i 15.00-17.00).
Brescia posiada liczne hotele, z których najtańszy jest Ai Giardini, Via Rubuffone 13 (•030/292250). Posiada on pokoje dwuosobowe w cenie zaledwie 14 OOOL, ale jest położony dalej od centrum (dojazd autobusem #Q ze stacji kolejowej lub innym jadącym przez Porta Venezia). Najlepszym rozwiązaniem dla kobiet jest nocleg w klasztorze na Via Fratelli Bronzetti 17 (*030/55837). Cisza nocna obowiązuje tam od 22.00, ale położenie ma wygodne i daje możliwość korzystania z kuchni. Wiele innych hoteli dysponuje pokojami za mniej niż 30 OOOL, np. Calzavellia na Via Calzavellia (przecznica Corso Mameli; • 030/43341), Camllino, Corso Garibaldi 31 (• 030/40213), lub leżący bliżej stacji Albergo Stazione na Vicolo Stazione (przecznica Viale Stazione; • 030/52128).
Miasto
Centrum Brescii stanowią położone za głównym Corso Palestro cztery place. Piazza Mercato jest sporym brukowanym placem, który przyciąga nie tyle swoimi walorami estetycznymi, co gastronomicznymi. Przy placu mieści się supermarket, pod ciemnymi arkadami wiele małych sklepików handlujących salami i serem, a ponadto co tydzień odbywa się tu targ. Drugi plac, Piazza Vittoria, jest całkiem inny i niepokoi wspomnieniem reżymu faszystowskiego, który obecny jest tu w przytłaczającej surowości błyszczących marmurowych prostokątów Piacentriniego. Za okazałymi fasadami w części północnej placu kryje się poczta, w południowej bank, a w podcieniach butiki, gelaterie i pasticcerie, które w porze passeggiata przyciągają licznych amatorów.
Obok poczty, Via 24 Maggio prowadzi na najładniejszy plac Brescii, XV-wieczny Piazza della Loggia. Plac pochodzi z okresu, kiedy mieszkańcy poprosili Wenecjan o objęcie rządów w mieście dla ochrony przed żądnymi władzy Viscontimi z Mediolanu. Wpływy weneckie najbardziej widoczne są w ozdobionej pięknymi festonami Loggii, w budowie której udział brali Palladio i Tycjan, oraz we wzorowanej na wieży z weneckiego placu św. Marka Torre dell’Orologio. W lewym górnym rogu placu wznosi się średniowieczna brama obronna, Porta Bruciata, przy której w 1974 roku podczas ataku Czerwonych Brygad zginęło osiem osób, a ponad sto zostało rannych.
Z drugiej strony Porta Bruciata mała boczna uliczka prowadzi na Piazza del Duomo. Jest to jeden z niewielu placów we Włoszech, na których znajdują się dwie katedry, choć prawdę powiedziawszy wyglądałby korzystniej bez drugiej z nich, typowo manierystycznej budowli, którą wznoszono przez ponad 200 lat. Stara, XII-wieczna katedra, zwana też Rotonda, jest zupełnie odmienna: to prosty, zbudowany z miejscowego kamienia okrągły budynek, którego eleganckie proporcje są trudno dostrzegalne z zewnątrz, gdyż poziom katedry jest obecnie znacznie niższy od poziomu placu. Oszklona częściowo posadzka umożliwia wewnątrz zobaczenie pozostałości rzymskiej łaźni (ściany i mozaiki z wzorów geometrycznych) oraz absydy spalonej w 1097 roku bazyliki z VIII wieku. Najciekawszy jest jednak wspaniały, wykonany z czerwonego marmuru, grobowiec XIII-wiecznego biskupa Brescii, Berardo Maggi, który znajduje się naprzeciw wejścia. Jedna strona udekorowana jest w całości rzeźbą postaci tego kapłana, a reliefy z drugiej upamiętniają przyniesiony miastu przez Maggiego pokój, między zwaśnionymi stronnictwami Gwelfów i Gibellinów, i ukazują duchownych i dygnitarzy, którzy idą w procesji wśród rozradowanego tłumu mieszkańców.
Za Piazza del Duomo, Via Mazzini prowadzi do Via Musei, przy której znajdują się nieliczne pozostałości rzymskiego miasta Brixia. Poza widocznym tylko przez płot teatrem, w którym trwają właśnie prace archeologiczne, najważniejszym obiektem jest zbudowana w roku 73 n.e., obecnie częściowo zrekonstruowana za pomocą cegły, rzymska świątynia Capitolino (wt.-nd 10.15-13.00 i 14.00-18.00). Za świątynią mieszczą się trzy zrekonstruowane celle, które były prawdopodobnie świątyniami Trójcy Kapitolińskiej Jowisza, Junony i Minerwy, a obecnie zawierają fragmenty rzeźbionych pomników nagrobnych i mozaiki posadzkowej. Na piętrze zorganizowano znakomite muzeum, które posiada wystawę biżuterii, szkła, rzeźby, przedmiotów z brązu, fragmentów mozaik, a także dużych rozmiarów uskrzydloną statuę boginii Wiktorii.
Dalej wzdłuż Via dei Musei znajduje się funkcjonujące od VIII do XVIII w. opactwo San Salvatore, które w swoim głównym budynku mieści obecnie galerię sztuki współczesnej, a w kościele Santa Giulia muzeum sztuki chrześcijańskiej. To ostatnie wśród swoich czołowych eksponatów posiada udekorowaną pełnymi życia scenami biblijnymi skrzynię z kości słoniowej z IV w. oraz podarowany opactwu przez króla Longobardów, Dezyderiusza, posrebrzany, inkrustowany ponad 200 drogimi kamieniami i kameliami drewniany krucyfiks z VIII w. Niestety jednak nie można ich zobaczyć, gdyż muzeum gości ostatnio tylko wystawy czasowe. Poprzez umieszczoną na tyłach kościoła szybę warto też spojrzeć na pozostałości bizantyjskiej bazyliki San Salvatore.
Via Piamarta pnie się w górę za muzeum, na wzgórze cydnejskie, samo centrum wspomnianej już przez Catullusa wczesnorzymskiej osady Brixia, z której niewiele tu zostało. Naprzeciw XVI-wiecznego kościoła San Piętro in Oliveto, zwanego tak z powodu otaczającego go oliwkowego gaju, jest kilka fragmentów starej bramy, a samo wzgórze wieńczy postawiony przez Luchino Viscontiego w XV w. i rozbudowywany przez kolejnych władców miasta, Wenecjan, Francuzów i Austriaków, Castello. Plątanina wież, umocnień, budynków mieszkalnych i dziedzińców mieści największe we Włoszech muzeum broni, muzeum modeli kolejowych i niewielkie zoo, i jest dobrym miejscem na wycieczkę.
Ciekawsza jest główna galeria sztuki w Brescii, Pinacoteca Tosio-Martinengo (wt.-nd. 10.15-13.00 i 14.00-18.00; 2000L), mimo że jej zbiory zawierają głównie prace pomniejszych artystów lokalnych. Warto zwrócić uwagę na twórczość pozostającego pod dużym wpływem Tycjana, XVI-wiecznego malarza Romanino, oraz na obrazy XVII-wiecznego realisty Cerutiego, który nietypowo dla swojego czasu specjalizował się w malowaniu biedaków.
Gastronomia i życie nocne
W Brescii nie brakuje restauracji, ale żadna z nich nie jest specjalnie tania. Znajdujący się naprzeciw Rotondy Bar Bar jest dobrym miejscem, jeśli chce się za darmo napchać żołądek barowymi przekąskami, natomiast w pobliżu uniwersytetu, na Corso Mameli, położone są liczne pizzerie i lokale specjalizujące się w daniach na wynos. Najlepszą pizzerią w mieście jest Bersaglieri na Corso Magenta, która serwuje dosyć tanią jarską, razową (integrale) pizzę, a w Altamira, zaraz obok Piazza Duomo, można zjeść dość niezwykłą, zdrową (ale nie wegetariańską) kolację.
Wieczorami otwarte są bary i lodziarnie w centrum, a także Arancia Meccanica („Mechaniczna Pomarańcza”), studencka knajpa na Via Sovera (na początku Corso Mameli), która w prawie każdy piątkowy wieczór gości zespoły muzyczne.
Okolice Brescii
Ponieważ z Brescii łatwo dojechać do Lago di Garda i górzystej Val Trompia, spędzanie czasu na zwiedzaniu dosyć przeciętnych atrakcji najbliższej okolicy miasta nie wydaje się sensowne. Amatorzy wina mogą jednak udać się do rejonu między Brescią a Lago d’Iseo, zwanego Franciacorta. Ten pofalowany, obsadzony winoroślą teren, położony za monotonną, zabudowaną równiną wokół miasta, nazwę swoją wywodzi od sekt religijnych, które mieszkały tu od XI w. Działalność tych sekt i ich ziemia były zwolnione od płacenia podatku i dlatego znane były jako Corti Franche, czyli „wolne dwory”. Wkrótce zaczęli tu uprawiać ziemię plantatorzy winorośli, zachęceni możliwością posiadania wolnych od podatku winnnic, i tak pozostało do dzisiaj, choć podatki obowiązują tu obecnie tak samo, jak gdzie indziej. Mało znane, ale smaczne wino można kupić we wszystkich sklepach tego rejonu.
Mając wolne pół dnia w Brescii, można pojechać do znajdującego się na skraju wioski o tej samej nazwie opactwa Badia di Rodengo (codz. 9.00-12.00 i 15.00-18.00, w lecie do 20.00). Posiada ono kościół bogato zdobiony freskami, wspaniałą sztukaterią i iluzjonistycznymi malowidłami, a osobna sala udekorowana jest skąpo odzianymi postaciami, które wydają się wstępować do zachmurzonego nieba. Najbardziej interesująca jest możliwość przyjrzenia się życiu pięciu tutejszych mnichów, ich prymitywnej kuchni, zaniedbanej bibliotece i surowym, cichym korytarzom opactwa. Wejście jest bezpłatne, chociaż oprowadzający po opactwie don Antonio prosi często o przysłanie mu znaczków do kolekcji. Mnisi oferują też chętnym bezpłatne noclegi i posiłki, ale trzeba pamiętać, że sami nie są bogaci.
Dojazd do opactwa. Autobusy pospieszne (espresso) jadą autostradą i trzeba uważać, ponieważ kierowcy często nie zatrzymują się na przystanku przy żółto oznakowanym drogowskazie do opactwa. Stąd idzie się dziesięć minut za znakami. Natomiast jadąc autobusem lokalnym, trzeba wysiąść w centrum wioski Rodengo i cofnąć się kawałek główną drogą w kierunku autostrady.